Tonfunk Fidelio II

Tonfunk was een van de (kleinere) Duits radioproducenten. De oprichters van Tonfunk zijn Eugen Benner en Dr. Kurt Lämmchen, kort na de Tweede Wereldoorlog. Het eerste seriemodel is de Tonfunk Zauberflöte uit 1948. Vanaf 1955 is Tonfunk leverancier van postorderbedrijf Quelle, waar circa 50% van de productie voor bestemd is. In 1964 wordt Tonfunk als producent van consumentenelektronica overgenomen door Grundig.

Tonfunk heeft een bescheiden aantal modellen geproduceerd waaronder de Fidelio II uit 1950. Bijzonder is de Violetta Lyra uit 1954. Deze is door zijn uiterlijk (de kast is gestileerd in de vorm van een lier) een bijzonder object (niet in mijn collectie)

De Fidelio II is voorzien van de Lange-, Midden- en Kortegolf (AM). Daarnaast bevindt zich aan de achterzijde van het toestel een connector met het opschrift “Stromversorgung fur UKW Vorsatzgerät”. Op de stationsnamenschaal staat de UKW band vermeld. De golfbereikschakelaar heeft 4 standen; KG/MG/LG en Tonabnehmer gecombineerd met UKW. Hoe de UKW ontvangst gerealiseerd moest worden is me een raadsel!

De buizenbezetting is als volgt: de eerste ECH4 is de mengtrap, de tweede ECH4 is de middenfrequent versterker/laagfrequent voorversterker, de AB 2 is detector, de AL4 is de eindbuis, de AZ 1 is de gelijkrichter. Een afstemindicator ontbreekt. Door de enkelvoudige afgestemde kring aan de antenne ingang is het toestel op de korte golf niet geheel ongevoelig voor spiegelfrequenties.

Zoals wel meer radio’s uit die tijd heeft het toestel een z.g.n. lichtnetantenne. Via een condensator was het lichtnet gekoppeld aan de antenne ingang. Zodra je de buitenantenne aansluit wordt de verbinding verbroken. In deze tijd een twijfelachtig accesoire.

De geluidskwaliteit is redelijk. Toonregeling ontbreekt. Het bouwjaar 1950 liet in Duitsland weinig ruimte voor extra’s. Er is ook nog een wat nieuwere versie met hetzelfde uiterlijk: de Tonfunk Fidelio IIM.

Deze heeft een afwijkende buizenbezetting: ECH4 (mengtrap), EBF2 (m.f. versterker/detector) EM4 (laagfrequent voorversterker/afstemindicator) EL11 (laagfrequent eindversterker) AZ1 (gelijkrichter). Het gebruik van het triodegedeelte van een afstemindicator als l.f. versterker kwam in die tijd geregeld voor, maar doet op het eerste gezicht wat vreemd aan.

Het toestel kwam op een regenachtige Koninginnedag in 2003 in mijn bezit. De kast was heel, het luidsprekerdoek gaaf, de stationsnamenschaal eveneens. De bedieningsknoppen aan de voorkant klopten niet helemaal (nog steeds niet). De afstemknop en bijbehorend asje aan de rechterzijkant ontbraken. Ook het serviceluikje aan de onderkans weg. Verder stoffig en nog origineel. Aan de binnenzijde van de achterwand bevond zich het schema.

Alle lampen van het merk Valvo, behalve de defecte AZ1 (Philips).

Het toestel heeft een tijdje in het depot vertoefd, waarna het in 2014 onder handen werd genomen.

Reparaties

Reparaties Inwendig 2014.

  • Uitgekast en kast en chassis uitgestoft en chassis extra gereinigd. Twijfel aan de originaliteit van voedingselco, luidspreker en knoppen. De rechterknop is afwijkend en lijkt op de knop van een Waldorp
  • Luidspreker: de aansluiting was los: deze gerepareerd met secondelijm.
  • Buizen getest: AL 4 is 100%, AB 2 is 100% (2 x 18mA bij 75 Volt – kort -3 tot 5 seconden – testen! Deze lamptypen kunnen niet lang een hoge stroom verdragen.)
  • ECH 4 no 109 (mengtrap): triode 100%, penthode 100%. Aanvankelijk lage stroom, na “reset” met stroomstoot weer 100% en zo gebleven.
  • ECH 4 no 002 (m.f./l.f.) de topaansluiting maakte slecht contact/gebroken (was niet te zien-bleek na meting) Opnieuw gesoldeerd en vastgelijmd.
  • De beide ECH 4 buizen zaten los in de voet. Deze vastgezet met secondelijm en de afscherming hersteld met “Bison” Zilverlijm. De buis werkt dan veel stabieler – de afscherming onderdrukt genereerneigingen. Standaard uitvoeren bij elke lamprenovatie
  • De AZ 1 was gebroken en is vervangen door een ander exemplaar
  • Hoofdstroomcircuit (primaire of netkant): zekering gereinigd, netschakelaar schoongespoten. De isolatieweerstand tussen primaire kant en chassis getest met megger. (isolatieweerstand meten met hoge spanning van circa 600 V) en in orde bevonden. (meer dan 100 MOhm)
  • Ratel C,s op dezelfde wijze getest en in orde bevonden (circa 50 MOhm) en dus laten zitten.
  • Voedingselco: Eerste helft defect (geen capaciteit) Tweede helft zeer slecht. Niet te regenereren. Vervangen door ander exemplaar (was al niet origineel)
  • Uitgangstrafo: deze was defect tussen de anodeaansluiting de en ontbromaftakking. Niet te repareren met de “hoogspanninsgmethode”. Deze daarom vervangen door toevallig aanwezig exemplaar uit Kaiser slooptoestel. Let op de aansluiting van de tegenkoppelspoel aan de secundaire kant. Verkeerd om aansluiten geeft terugkoppeling i.p.v. tegenkoppeling en verslechtert de geluidsweergave of leidt tot genereren (dat valt dan wel meteen op). Impedantie EL 84 (Kaiser) en AL 4 (Tonfunk) is beide 7000 Ohm, dus is er in principe een match.
  • Koppelcondensator (tussen anode voorversterker en ingang eindbuis). Mat ongeveer 10 MOhm. Laten zitten en kleine moderne C van 0,1 uF tussengevoegd.
  • Andere (kritische) weerstanden en condensatoren getest en waar nodig vervangen of overbrugd.(Ontkoppel elco kathodeweerstand eindbuis, ontkoppel C’s in AVR en m.f. buis) Weerstanden nog in orde (is meestal zo)

Toestel met succes voorzichtig onder spanning gezet en verdere controles uitgevoerd.

  • Zeefkring 472 kHz, Aansluiting aan een kant los: gerepareerd. Op zich heeft een zeefkring nu weinig nut: vroeger werden de frequenties rond 470 kHz intensief gebruikt voor nautisch telegrafieverkeer – de bekende morsefluitjes door de programma’s heen – een zeefkring moest dat verhinderen.
  • Antennekring: Spoelen staan in serie, draad naar eerste spoel (KG) was gebroken, opnieuw aangebracht, was slecht te zien, bleek pas nadat toestel wel speelde maar niet selectief genoeg was.
  • Keramische trimmers: deze hebben een zilverlaagje. Vaak is dat geoxideerd maar in orde. Alleen die in de LG antennekring was defect. Vervangen door nieuw exemplaar. Toestel voor LG opnieuw afgeregeld. Andere kringen nauwelijks verlopen, m.f. spoelen nog origineel, niet na hoeven regelen.
  • Ook hier zitten vaak keramische trimmers in die uiteraard moeilijk bereikbaar zijn. (zie het reparatieverslag van de “Telefunken Koncert Super” wanneer dat gepubliceerd is.

Reparaties Uitwendig 2014.

  • De kast: heeft een mooie tekening maar het fineer is van nature erg ruw met diepe poriën. De lak was slecht en liet veelal spontaan los. Dat is een voordeel, zie  “Politoeren”  (klik op het woord) in de bibliotheek. Daarom kaal gemaakt door afschrapen. Er blijken nog lakresten in de poriën te zitten. Daarom geschuurd met ruwe staalwol, nageschuurd met staalwol 5 x 0 (zeer fijn).
  • Beter is de poriën op de juiste wijze te vullen, zie ook hier onder “Politoeren” in de bibliotheek. Dat was in 2014 nog niet zo in zwang, als je goed op de foto’s kijkt kun je dat zien…
  • Gehele kast gebeitst met Clou Waterbeits 171 (kersen) zoveel dat de kleur min of meer gelijkmatig wordt. Gelakt met blanke schellak op basis van 230 gram/liter + Sandarak 10 gram/liter. Afgewerkt door natschuren met korrel 1500 en nabewerking met Commandant Cleaner 4 en uitklaarpolitoer. De indruk bestaat dat Commandant Cleaner de schellak weer – blijvend – zachter maakt!. Ik heb er nog geen hard bewijs voor maar als alternatief kun je ook natschuren met korrel 2500.
  • Luidsprekerdoek gereinigd met “Dasty” van de Wibra. Werkt net zo goed als duurdere spray. Het spul lijkt met wel vrij agressief t.o.v. de wat mildere middelen.
  • Voetjes van de kast zwart geschilderd.
  • Stationsnamenschaal gereinigd (met wattenstaafje tussen de letters, tot bleek dat de opdrukken wrijfvast zijn waarna met zachte doek het geheel werd afgenomen)
  • Schaallampjes vervangen.
  • Afstemknop en ontbrekend asje opnieuw aangebracht. Schaalkoord vervangen door beter “touw”
  • Serviceluikje gemaakt.

Status januari 2015: Speelt weer naar behoren. Poriën van de kast matig gevuld (was voor de restauratie ook al zo – oppervlak is van matige kwaliteit). Nog passende knop rechts zoeken. Laatste speeltest was in 2017.

Achterzijde gesloten

Achterzijde Open

Oude (rechts) en nieuwe (links) lak

Oude lak is vergeeld

Stationsnamenschaal

Onderzijde

Het schema op de achterwand

Karakteristieken

Merk:TONFUNK
Type:Fidelio II
Serienummer:14249
Bouwjaar:1950
Frequentiebereiken:LG/MG/KG UKW voorbereid
Middenfrequentie:472 kHz
Buizenbezetting:ECH4/.ECH4/ AB2/ AL4/ AZ1
Schaalverlichting:2 x 6,3 Volt
Bediening:Draaiknoppen voor Aan/Uit/Volume (linksvoor), Golfbereikschakelaar (rechtsvoor) Afstemming (zijkant rechts)
Voedingsspanning:110/125/220 Volt wisselstroom
50 Watt
Antenne:extern en z.g.n. netantenne
Externe Aansluitingen:Antenne, Grammofoon, Externe L.S.
(10.000 Ohm! - hoge spanning), Connector voor UKW Vorsatz
Maten (H x B x D):36 x 58 x 29 cm
Gewicht:circa 9 kg
Kast:Hout, lichtbruin gelakt
Bijzonderheden:Standaard super. UKW voorbereid.
Typenummers componenten:
Collectienummer:
status:
87
In de collectie