Telefunken Koncert Super

Deze radio uit 1934 heeft als naam “Telefunken Koncert Super” maar is in feite geproduceerd door de Tsjechische firma “Radiotechna”. Opgericht in 1920 als “J. V. Myslik-Hyrsovsky” , werd de naam in 1925 veranderd in “Radio Zenit”. In 1928 kocht Siemens-Halske 49% van de aandelen en werd de naam veranderd in “Radiotechna”. Vanaf dat moment werden onder licentie van Telefunken radiotoestellen gemaakt met als merkteken “System Telefunken”. Na de Tweede Wereldoorlog verder bekend onder de naam “Tesla”.

De “Koncert Super” is een van de eerste “superheterodyne” ontvangers uit de tijd dat “rechtuit - ontvangers” (zie inleiding) nog min of meer de norm waren. De voordelen van de “super” boven de “recht-uit” zijn groot, maar het ontwikkelen van een betrouwbaar concept was begin jaren dertig nog niet eenvoudig. De ‘Koncert Super” is in dit opzicht goed gelukt.

De “Koncert Super” is voorzien van de Lange-, Midden- en Kortegolf (AM)

De buizenbezetting is als volgt: AK 1 is de mengtrap, de RENS 1294 is de middenfrequent versterker, de REN 924 is detector/laagfrequent versterker, de RENS 1394d is de eindbuis, de RGN 1064 is de gelijkrichter. Een afstemindicator ontbreekt.

De ingangskring is - voor de Lange- en Middengolf - uitgevoerd als bandfilter. Daardoor is, ondanks de lage middenfrequentie op deze golfbereiken geen sprake van storingen door “spiegelfrequenties”

Op de korte golf speelde dit probleem in 1934 nog niet echt. (goede korte golf ontvangst was in 1934 in de meeste omroepontvangers nog problematisch)

De uitvoering is degelijk: geheel afgeschermde drie-voudige afstemcondensator, afgeschermde spoelen. De luidspreker is van het electro-dynamische type: de bekrachtigingsspoel functioneert dus tevens als smoorspoel voor de gelijkstroomvoeding. (een gebruikelijk systeem tot circa 1940)

Zoals wel meer radio’s uit die tijd heeft het toestel een z.g.n. lichtnetantenne. Via een condensator was het lichtnet gekoppeld aan de antenne ingang. Zodra je de buitenantenne aansluit wordt de verbinding verbroken. In deze tijd een twijfelachtig accesoire.

De octode (buis met 8 electroden) AK1 uit 1934 is ontworpen als menglamp voor “super” ontvangers. Deze lamp was het antwoord op de Amerikaanse menglamp 2A7. De octode is zelfoscillerend, en heeft een variabele versterking. De dome-vormige ballon is voorzien van een goud- of zilverkleurige afschermlaag. De opvolger, de AK2, is een verbeterde versie van de AK1.

Deze radio heb ik in 2003 op een radiobeurs gekocht en heeft lang op restauratie moeten wachten.

Het toestel was compleet, maar de lak was ronduit slecht. Helaas was op de plek waar het merkembleem hoorde te zitten alleen een tweetal gaatjes te zien en was het netsnoer afgeknipt.  Binnen in bevond zich een kopie van het schema, en de luidsprekerconus was gerepareerd.

Van een van de middenfrequent trafo’s ontbrak de afscherming (doorgaans een indicatie voor het soort probleem dat bij restauratie verwacht kan worden. n.l. verlopen kring C’s)

Verder “normaal” stoffig en vuil.

Uiteindelijk werd dit een vrij ingrijpende restauratie, zie hierna. Om een en ander goed te kunnen volgen heb ik bij wijze van uitzondering het schema in de bibliotheek opgenomen. Klik op de link: Telefunken KS    Behalve het schema bevat dit ook een componentenopstelling waarvan de herkomst niet weet. De componentennummers staan niet in het schema, behalve die in de spoelblokken die ik zelf heb ingevuld. De opmerkingen in de marge zijn van mij.

Reparaties

Reparaties Inwendig: 2018

  • Radio lampen: de AK 1 is origineel (Tungsram), de RENS 1294 was vervangen door een Philips E446. Dit is geen regelbare penthode. Op deze plek past een AF2 beter. Omdat (nog) geen RENS 1294 voorhanden heb ik hier een AF 2 geplaatst. (de – werkende – E446 is aan de voorraad toegevoegd) De REN 924 is origineel (Tungsram). De RENS 1374d is vervangen door een AL4 welke op een sokkel van een RENS 1374d is gezet. Dit is een vergelijkbaar type, daarom zo gelaten. De RGN 1064 is vervangen door een AZ1 op een RGN voet. Dit alles is heel netjes gedaan en de lampen werken, dus daarom zo gelaten als onderdeel van de geschiedenis van dit toestel.
  • Chassis ontroest: met aluminiumverf op waterbasis weer toonbaar gemaakt. Hiervoor is een glasvezelborsteltje zeer geschikt, maar let op de stukjes glasvezel, kunnen irritatie geven.
  • Buisvoeten en contactpunten schakelwals gereinigd. Voor de buisvoeten is een tandenstoker-borsteltje zeer geschikt.
  • Dit type heeft geen elektrolytische condensatoren in de voeding. De enige elco in de toestel is die over de kathodeweerstand van de eindbuis (8 uF). Die was verdroogd en niet origineel. Vervangen door nieuwe elco in oude, beter passende, behuizing.
  • Alle andere, wat grotere condensatoren, bevinden zich in een tweetal metalen condensatorblokken. Onder in het toestel wat teer aanwezig, afkomstig uit deze blokken, wat het ergste deed vrezen voor de inhoud. De blokken zijn niet eenvoudig te verwijderen. Daarom getest op bruikbaarheid of gevaar. Ze bleken behoorlijk op capaciteit te zijn (80 tot 90%) en geven geen doorslag bij 250V (de normale werkspanning). Laten zitten, geen aanvullende condensatoren nodig. Scheelt eerlijk gezegd ook een hoop werk en komt de originaliteit ten goede. Zegt ook wel iets over de kwaliteit van deze componenten.
  • Weerstanden en overige condensatoren gecontroleerd en in orde bevonden. De koppel-C naar de ingang van de eindtrap mat 2 MOhm, wat op die plek te weinig is, daarom nieuwe, kleine C van 0,1 uF in serie gezet.
  • Primaire stroomcircuit (de netkant dus) gecontroleerd. Isolatieweerstand t.o.v. chassis is 60 MOhm.
  • Beide ratelcondensatoren blijken in orde: op megger (600V) getest: meer dan 100 MOhm bij aangegeven capaciteit. Trafo op 220V aangesloten (alle lampen verwijderd). De schaalverlichting brandt, geen verdachte zaken. Netantenne: C is veilig, voor de zekerheid los gesoldeerd aan één zijde (moeilijk bereikbaar)
  • Nog steeds zonder lampen, het secundaire hoogspanningscircuit via regelbare voeding met stroombegrenzer elco tester op 250 V aangesloten: er loopt nu 5 mA, (lekstromen in condensatoren en stroom door weerstanden in spanningsdelers) Lijkt dus in orde.
  • Gelijkrichtbuis geplaatst en toestel onder spanning gezet. Spanningen op diverse punten gemeten. Geen bijzonderheden.
  • Spanningscarroussel op 240 V gezet.
  • Eindlamp en L.F. versterkerlamp geplaatst, audiosignaal aangelegd, het l.f. deel van de radio werkt.
  • De m.f. lamp AF2 ingezet: geen anodespanning aanwezig. Lijkt in de m.f. trafo te zitten, wijst vaak op doorgebrande kringspoel. Spoelbus 2e m.f. trap uitgebouwd. Er blijkt een aansluitlipje op het spoelblok los te zitten, de spoel zelf is gelukkig heel.
  • Met miniatuurboutje vastgezet zodat contact weer hersteld is. Bij nadere beschouwing blijken alle kring C’s in beide m.f. trafo’s te bestaan uit een variabel deel (koperen lipje + micaplaatje, circa 100 pf) en een moeilijk zichtbaar vast deel bestaande uit verzilverde en dus na 84 ! jaar geoxideerde plaatjes (zou 250 pf moeten zijn, maar is veel minder). Experimenteel bepaald op 250 pf (voor alle kernen). Zilvermica C’s aangebracht tot de juiste waarde.
  • Signaal van 132 kHz aangelegd. M.f. versterker kringen 2,3 en 4 afgeregeld en van 3 en 4 afscherming weer aangebracht. Noot: kring 1 zit aan de anode van de mengbuis, kring 4 is de detectorkring. Alle drie nu goed af te regelen.
  • Om kring 1 af te regelen de mengbuis AK 1 geplaatst. Dit had tot gevolg dat m.f. versterkertrap slechter ging werken: lamp verdacht, nogmaals getest, blijkt in orde.
  • Nu aan onderzijde van het chassis spanningen gemeten. Nu blijkt dat spanning op het knooppunt van R 15 kOhm en R 20 kOhm in hoogspanningscircuit zakt tot bijna 0Volt. Ontkoppel C verdacht, blijkt niet zo te zijn (was al eerder gecontroleerd).
  • Daarom de aansluitingen op de lampvoet van de AK1 gecontroleerd. Wat blijkt? Aansluiting 5 en 6, g1 en g2 (rooster resp. anode van het oscillatordeel) zijn verwisseld, en dat gezien de ouderdom van de soldeerlas, dit al heel lang geleden moet zijn gebeurd. Het toestel kon vanaf dat moment onmogelijk nog behoorlijk werken. g1 krijgt dus hoogspanning en trekt dus veel stroom (kan wel oplopen tot 40 mA – op deze wijze wordt de emissie getest) Daardoor zakt de voedingsspanning in met als gevolg dat de schermroosters van mengbuis en m.f. buis bijna geen spanning krijgen en de m.f. versterking dus minimaal is.
  • Aansluitingen correct aangesloten en de trimzender op 132 kHz gezet en aangesloten op signaalrooster van de mengbuis. Nu een zeer sterk signaal, 1e m.f. kring afgeregeld en 2e kring wat bijgeregeld.
  • M.f. deel en l.f. deel is nu in orde. (maar het meeste werk moet nog komen)
  • Het toestel geeft nu ook enig leven op KG, MG en LG, maar niet echt zoals het hoort en naar verwachting niet eenvoudig af te regelen. Er zijn in de mengtrap twee afgeschermde spoelblokken: één voor de oscillator en één voor de ingangskringen. In beiden moeten verlopen of vastzittende condensatoren zitten en in de ingangskring moet zich ergens een draadbreuk bevinden.
  • Oscillator spoelblok ontmanteld, vrij eenvoudig te doen. De metalen afscherming is met wat gepriegel met een steeksleuteltje te verwijderen.
  • H.F. spoelblok ontmanteld. Gaat zeer moeizaam. Op dezelfde wijze als hierboven, alleen is de afscherming pas te verwijderen als de spoelkernen geheel zijn uitgedraaid (d.w.z. zo dicht mogelijk tegen de afscherming aan). Deze spoelkernen bestaan uit messing schijfjes op een metalen asje. De koppen van deze asjes zitten aan de zijkant van de behuizing, zijn dus moeilijk bereikbaar, zitten muurvast en draaien snel dol. Daarom moertjes M3 erop gesoldeerd, zodat er met een sleuteltje wat meer grip op is. Zie foto.
  • Oscillator spoelblok: C11A en C9, geen contact met aansluitlip. Verbinding buitenom gemaakt. Bij C9 270 pf toegevoegd.
  • H.f. Spoelblok: Doorgemeten: L3/L5 is onderbroken. Bij afwikkelen het aantal windingen geteld – op maar liefst 3 plekken onderbroken – en opnieuw gewikkeld met litzedraad. Om dit te doen was het noodzakelijk eerst een vormpje van heel dun pertinax te maken. Het orginele spoeltje is zonder vormpje “voorgewikkeld” in de fabriek. De oorzaak van deze breuken: onbekend. Zou bliksemspanning op de antenne kunnen zijn, maar dan drie breuken in één spoel terwijl L2/L4 (gelukkig) nog heel is?
  • Alles weer gemonteerd en aangesloten en Toestel speelt! Oscillatorkringen bijgetrimd. Schaal klopt op alle banden, wat een wonder is. Kennelijk zijn de padder C’s C8 en C10 in orde.
  • Antennekringen getrimd. In merk relatief weinig invloed van de spoelkernen.
  • Speelduurtest: kraakt af en toe hevig. De ingezette (nieuwe) AF2 (Telefunken) lijkt defect, hoewel dat uit de emisietest niet blijkt.. Verwisseld (Philips) en toe nu toe in orde.
  • Netsnoer opnieuw gemaakt, zo origineel mogelijk.

 

Reparaties Uitwendig: 2018

  • Kast handmatig afgekrabd en opnieuw gelakt. Zie hiervoor het Hoofdstuk “Politoeren” in de bibliotheek, anders wordt dit verslag wat erg lang.
  • Kleur: noten 166/167 en kersen 171 met dot opgebracht. Zwarte voet en rand: opnieuw zwart gelakt.
  • Luidsprekerdoek bleek niet te redden. vervangen door passend geacht doekje.
  • Schaal gereinigd, alle bewegende delen schoongemaakt

Toestand na Restauratie

Status oktober 2018: Speelt weer zeer goed, ziet er weer als nieuw uit. Dit was een langdurige en moeizame restauratie. Bijna alle originele onderdelen konden behouden worden. (ik probeer zo min mogelijk te vervangen)

Nog te maken: Afscherming voor de eerste 1e m.f. trafo.

Achterzijde open. (AF2 nog aandrukken)

Stationsnamenschaal. Onderaan: KG schaal (vaag)

Achterzijde

Inwendige ongerestaureerd

Regelkernen-h.f.-blok.

H.F.-blok-buitenzijde-Let-op-datumstempel

Onderzijde met componenten

Spoelblokken met nummering C's

Tekst Condensatorblok

Karakteristieken

Merk:RADIOTECHNA/TELEFUNKEN
Type:Koncert Super
Serienummer:DP 35682
Bouwjaar:1934 (datumstempel spoelblok)
Frequentiebereiken:LG/MG/KG
Middenfrequentie:132 kHz
Buizenbezetting:AK1/RENS1296 (AF2)/REN924/ RENS1374d (AL4)/RGN1064 (AZ1)
Schaalverlichting:2 x 6,3 Volt
Bediening:Draaiknoppen voor Volume (linksvoor), Afstemming (midden) Net-Golfbereikschakelaar (rechts)
Stand 0 is Uit, I is KG, II is MG, III is LG, IV is Tonabnehmer.
Schuifje op achterzijde: toonregeling
Voedingsspanning:110/125/150/220/240V wisselstroom circa 50 Watt
Antenne:extern + lichtnetantenne
Externe Aansluitingen:Antenne, Tonabnehmer, Externe L.S.
(hoogohmig! - hoge spanning)
Maten (H x B x D):42x 37x30
Gewicht:circa 14 kg
Kast:Hout, middelbruin gelakt, Zwarte voet en sierrand
Bijzonderheden:Door “RADIOTECHNICA” gebouwd onder licentie van “TELEFUNKEN”.
Typenummers componenten:L.S. Trafo: Tel.bv.561C. Luidspreker: P114, Voeding: M54
Collectienummer:
status:
91
In de Collectie