De Laissez Faire op zee in 1967.

 

De Laissez Faire op zee in 1967. Wat lijkt op twee antennes is in feite een L-vormige antenne met een sterke knik)

 

De Laissez Faire in Zaandam na mastbreuk in 1967. Duidelijk is te zien dat wat op twee antennes lijkt deze onderling aan elkaar zijn verbonden tot 1 antenne. Let ook op het "huisje" aan dek waar de antenneuitvoer zit. Plek van de diplexer. Bron: Noord-Hollands Archief

 

 

 

De antenne op de kade in Zaandam. Bron: Nico Huijg

Aangetrokken door de zeezender-hausse voor de Engelse kust ging in juni 1966 vanaf het schip de “Laissez-faire” een tweetal nieuwe stations van start, t.w.: “Swinging Radio England”op 227 meter (1322 kHz) en “Britain Radio” op 355 meter (854 kHz). In dit door Amerikaanse investeerders opgezette project waren voor het eerst twee zenders vanaf hetzelfde schip in de lucht. “Swinging Radio England” bracht pop muziek, “Britain Radio” zgn. “easy listening” programma’s.

De “Laissez Faire” had toen al een heel leven achter zich:  ze werd in 1944 gebouwd op de “Wheelers Ship Yard” in New York, mat 540 ton en was 60 meter lang. Het was onderdeel van een vloot van 100 vrachtschepen die werden gebouwd als bevoorradingsschip voor de Amerikaanse Marine in de Pacific. Na de Tweede Wereldoorlog voer ze onder verschillende namen – als laatste als “Olga Patrcia” als vrachtvaarder tot ze in januari 1966 in Miami tot zendschip werd omgebouwd. 

De initiatiefnemers waren de heren Peirson, Danaher en Vick, daarvoor betrokken bij “Radio London”, maar ontevreden over de gang van zaken daar. Daarom besloten de heren een eigen station op te zetten met het “format” als boven genoemd. “Swinging” Radio England moest de concurrentie aangaan met op dat moment inmiddels aardig gevestigde namen als Radio London en Caroline. Britain Radio, “Hallmark of Quality” met Radio 390, met een soortgelijk format. 

Inmiddels omgedoopt tot “Laissez Faire” en eigendom van “Peir Vick Ltd” ging ze voor anker voor de Engelse kust bij Frinton on Sea. 

Het schip was uitgerust met een tweetal nieuwe 50 kWatt zenders van het type 317C van “Continental Electronics”. Om deze twee zenders op één en hetzelfde antennesysteem aan te sluiten zou gebruik worden gemaakt van wat een “antenne diplexer” wordt genoemd. Dit is een technisch gecompliceerd systeem dat goed moet worden ingeregeld om onderlinge storingen en terugwerking te voorkomen. Lang werd verondersteld dat dit systeem nooit heeft gewerkt en dat in plaats daarvan twee antennes in de mast werden gehangen: voor elke zender één. Recent (foto)onderzoek en een discussie op het Forum “Radiotrefpunt” bracht aan het licht dat wat op twee separate antennes leek in feite eén antennesysteem is geweest. Zie bijgaande foto’s. Waarschijnlijk was de diplexer ondergebracht in het “huisje” aan dek, dat voor alleen een antenne doorvoer wat groot is uitgevallen. (Noot: t.z.t. meer over diplexen bij “de antennes van de zeezenders” op deze site)

Na wat noodzakelijke aanpassingen om de zenders geschikt te maken voor gebruik in Europa; kwam het station op 3 mei 1966 voor het eerst in de lucht: Britain Radio op 1320 kHz, 227 meter, Swinging Radio England op 845 kHz, 355 meter. Na wat aanpassingen werd dit 1321 resp. 854 kHz. Verder wisselden Swinging Radio England naar 1321 kHz – tussen de andere pop zenders aan deze kant van de schaal – en Britain Radio naar 854 kHz – in de buurt van Radio 390- met de bedoeling op deze wijze luisteraars weg te trekken.

Een ander probleem dat opgelost moest worden waren de storingen veroorzaakt door de onderlinge koppeling van de beide zenders: doordat (veel) vermogen van de ene zender in de andere terecht kwam en omgekeerd, moest voor iedere frequentiewijziging de diplexer opnieuw worden afgeregeld en extra (sper)filters geplaatst worden om dit tegen te gaan. Of beide zenders op vol vermogen hebben gedraaid is niet bekend.

Het regelen van al deze zaken kostte de technici aan boord uiteraard de nodige tijd, maar op 18 en 19 juni 1966 begonnen beide zenders hun geregelde programma’s. Die eerste reacties waren positief. Toch zou later blijken dat het project in feite te laat was gestart: midden 1966 was de zeezenderkoek commercieel gezien eigenlijk al verdeeld.

Swinging Radio England had een eigen, snelle Amerikaanse stijl met heel veel “Jingles” en herkenningsmelodietjes. Bekende d.j.’s waren Larry Dean en Ronn O’Quin. Misschien allemaal iets te snel, maar het station kreeg weinig kans zich te bewijzen. De programma’s werden live vanaf het schip gepresenteerd.

Het hele project was niet direct een financieel succes, in tegendeel, en met name “Swinging Radio England” voldeed na 4 maanden niet aan de verwachtingen. Ook Britain Radio slaagde er niet in genoeg luisteraars te trekken. Daarom werd de aandacht verlegd naar de overkant van de Noordzee, waar “Radio Veronica” als enige zeezender de Nederlandse markt bediende.

Er moest daar commercieel gezien ruimte zijn voor een tweede op Nederland gerichte zender was de gedachte en zo werd het idee voor ‘Radio Dolfijn” geboren. De oorspronkelijke naam zou “Swinging Radio Holland” worden, maar daar werd van af gezien omdat de naam “Radio Holland” al in gebruik was bij een groot bedrijf in maritieme communicatie. Er werd gekozen voor een iets van Veronica afwijkende programmering.

Er werd een kantoor in Nederland geopend, publiciteit gezocht – de pers besteedde er ruim  aandacht aan – en personeel geworven. De programma’s zouden vanaf het schip gepresenteerd worden. Bekende namen waren Look Boden, Tom Collins, Paul van Gelder, Lex Harding, John van Doren en Dick Weeda. Op 14 november 1966 begonnen de op Nederland gerichte uitzendingen van “Radio Dolfijn”.

Op 28 februari 1967 brak in een hevige storm een deel van de antenne af, waarna het schip naar Zaandam werd gesleept en bij de ZSM (Zaanse Scheepsbouw Maatschappij) van een nieuwe mast werd voorzien. Inmiddels was achter de schermen financieel gezien ook het nodige aan de hand. De financiële verhoudingen waren zeer gecompliceerd, dankzij een groot aantal N.V.’s die in verschillende landen waren tussengevoegd. In de aldus gecreëerde verwarring werden verschillende schadeclaims heen en weer geschoven.

Desondanks werd een nieuwe financiële opzet gemaakt en keerde de “Laissez Faire” na enkele weken weer terug naar haar oude ligplaats en kwam “Radio Dolfijn” opnieuw in de lucht: nu onder de naam “Radio 227”. De opzet was nu meer die van een pop-zender en op deze wijze hoopte men een ander luisterpubliek de trekken, dan wel weg te snoepen bij Radio Veronica..

Ook Radio 227 was commercieel niet echt succesvol: het aantal luisteraars bleef achter bij de verwachtingen en de ontvangst was met name in de avonduren slecht. De zender deelde de golflengte met Radio Moskou die vanuit Oost-Duitsland met een sterke zender in de avonduren uitzond. Het schip lag in de Thamesmonding i.v.m. de Engelstalige uitzendingen van “Britain Radio/ Radio 355” die wel enigszins rendabel waren. Vanaf een positie voor de Nederlandse kust zou de ontvangst beter zijn geweest.

Op zondag 23 juli 1967 ging Radio 227 uit de lucht. Radio 227 was niet rendabel en zou dat naar verwachting ook niet snel worden. Verder zou op 14 augustus 1967 de Britse anti-zeezenderwet in werking treden zodat de inkomsten uit die hoek ook weg zouden vallen. De Amerikaanse eigenaren namen hun verlies en beëindigden het project. Het was naar verluid al met al een van de grootste financiële stroppen van het zeezender tijdperk uit de jaren zestig.

Britain Radio kreeg op 22 februari 1967 een andere naam: “Radio 355” met ongeveer hetzelfde format waarmee men meer luisteraars hoopte te trekken, maar op 5 augustus 1967, werden de uitzendingen beëindigd. De aankondiging hiervan kun je  hier beluisteren

De “Laissez Faire” vertrok op 19 augustus naar Vlissingen om de antenne te verwijderen waarna ze terugvoer naar Miami waar bijna twee jaar daarvoor haar zeezender avontuur begon. Over wat er daarna mee gebeurde verschillen de lezingen maar ze schijnt nog geruime tijd gevaren te hebben.

 

Ansichtkaart uit 1966

De mast van onder af. Zo op het oog twee verschillende antennes.

Overzicht zendapparatuur a/b Laissez Faire. Let op het tweede item van boven