RADIOSTORINGEN VROEGER EN NU

Al zo lang als het medium “Radio” bestaat, is het onderhevig geweest aan verstoringen van de ontvangst. Die verstoringen kunnen een natuurlijke oorzaak - “luchtstoringen” - hebben. Hiertegen is weinig te doen, anders dan een geschiktere golflengte of een ander tijdstip te kiezen.
Ze kunnen ook van niet-natuurlijke oorsprong zijn: veroorzaakt door apparatuur die al dan niet opzettelijk wordt ingezet om de uitzendingen te storen. Als we de opzettelijk veroorzaakte storingen buiten beschouwing laten blijven over: storingen veroorzaakt door ongewenste bijwerkingen van apparaten of systemen, al dan niet veroorzaakt door onwetendheid, ondeskundig ontwerp en installatie, onvoldoende afscherming, achterlopende normering, het niet naleven van van toepassing zijnde regelgeving, etc.
De storingsproblematiek vandaag de dag uit zich in de vorm van apparatuur waarmee spanningen met behulp van halfgeleiders “hard” geschakeld worden om ze te kunnen omvormen (o.a. bij omvormers/optimizers van zonnepanelen, schakelende voedingen/opladers in velerlei toepassingen, dimmers, ledlampen).  Dit soort apparatuur geeft stoorsignalen over een (zeer) breed spectrum dat alleen met goed ontwerp, voldoende filtering en deskundige installatie kan worden voorkomen. De gebruiker van dit alles is zich doorgaans van niets bewust (of zoekt bij storingen als schuldige een nabij wonende radio-amateur)

Digitale signalen die via het elektriciteitsnet worden overgedragen “Power Line Communicatie” (PLC)  zijn een andere bron van zeer breedbandige storing.  In het geval van PLC is m.i. overigens zonder meer sprake van opzet...

Door een of meer van bovengenoemde factoren in combinatie met tekort schietende handhaving is het storingsniveau de laatste jaren op alle banden enorm gestegen. Gelukkig zijn er ook goede uitzonderingen: schakelende apparatuur hoeft niet per sé storing te veroorzaken.

Echter, vroeger was niet alles beter. In tegendeel: er werd wat afgestoord. Alles wat vonken geeft kan in principe (nog steeds) storen. Veel voorkomende oorzaken waren vanaf de jaren twintig koolborstelmotoren in huishoudelijke apparaten als stofzuigers, naaimachines, e.d. Ook gelijkrichters, schakelaars, ontstekingsmotoren, e.d. waren beruchte stoorbronnen. Deze storingen openbaarden zich voornamelijk in het Lange-, Midden-, en Kortegolf gebied waar vrijwel alle radio activiteit toen plaatsvond waardoor storingen niet lang onopgemerkt bleven. Later kwamen daar nog t.l. buizen, bromfietsen, etc. bij. Die bromfietsen vielen vooral op in de tijd dat de t.v. uitzendingen nog via de ether plaatsvonden. De t.v.’s uit die tijd gaven zelf ook stoorsignalen af: de harmonischen van de lijnoscillator (15625 Hz) waren soms tot ver in de middengolf hoorbaar.
Nu moet wel opgemerkt worden dat een stofzuiger wel flink kon storen zodat een aantal platen van de “Arbeidsvitaminen” onhoorbaar werden, maar een stofzuiger staat niet de hele dag aan. Een haardroger ook niet. Ook de t.v. stond toen alleen ’s avonds een paar uur aan.
De huidige stoorbronnen als zonnepanelen en schakelende voedingen daarentegen zijn urenlang of continu “in de lucht” en “verpesten” vaak ook een groter deel van het frequentiespectrum met ruis en ratels. Om maar niet te spreken van PLC waarbij oneigenlijk gebruik plaats vindt van het elektriciteitsnet om ononderbroken signalen over te dragen en daarmee een kabeltje uit te sparen...

Hierna een paar filmpjes met geluiden van de "nieuwe"storingen;

  • Storing veroorzaakt door omvormers/optimizers van zonnepanelen. Ter info: 93% van de installaties voldoet niet aan de EU-EMC Richtlijn (bron: Veron).  Klik hier
  • Storing veroorzaakt door PLC. Klik  hier
  • Storing veroorzaakt door breedbandige ruis. De bron kan van alles zijn, b.v. voedingen, omvormers,  slechte afscherming van datakabels, etc. Vaak heeft dit soort ruis een 50 Hz component. Klik hier
  • Dezelfde storing als hierboven, let nu op de sterktemeter: die is geijkt in S-punten. Hij staat op S9 + 10 dB.....  Klik hier

Genoeg gesomberd: in mijn archief vond ik een boekwerkje, uitgegeven door de “De Muiderkring” , in vermoedelijk begin jaren zestig/ eind jaren vijftig, genaamd “Ontstoren zelf doen” dat uitgebreid op de toenmalige problematiek ingaat. Sommige storingsbronnen zijn inmiddels erg gedateerd. Zo wordt b.v. ook beschreven hoe een automatische installatie voor het luiden van kerkklokken ontstoord kan worden...Waarschijnlijk werkten de lange en hoge toevoerlijnen goed als antenne.
Een aantal van de behandelde principes en maatregelen is echter tot op de dag van vandaag leerzaam. Het boekje staat  hier.
Van recenter datum is het boekje “Ontstoren” van Herbert G. Mende uit 1978, uitgegeven door “Kluwer Technische Boeken”. Dat laatste boek gaat ook in op het oplossen van storingen uit legale bronnen zoals zenders. Het boekje is afkomstig uit de bibliotheek van de NVHR. gezien de inhoud ben ik zo vrij geweest het daarvandaan te kopiëren. Voor meer informatie over de NVHR, zie elders op deze website onder “Informatieve websites”. Het boekje staat hier