Een aantal jaren geleden kwam ik in het bezit van een toestel dat vermoedelijk ergens in de jaren dertig door een amateur was gebouwd. Het bestond uit een houten kast met houtwormschade en een chassis met daarop een afstemcondensator, een aantal spoelen en lege buisvoeten. De onderdelen aan de onderzijde stammen eveneens uit een ver verleden.

Al eerder had ik een chassis gezien dat qua indeling enigszins leek op het bovenstaande. Het vermoeden bestond daarom dat het ding ooit als  bouwontwerp was gepubliceerd, maar tot op heden heb ik daarvan niets terug kunnen vinden. Het leek me een uitdagend onderzoeks/restauratie project, met de zekerheid dat het na demontage in elk geval een aantal bruikbare componenten zou opleveren. Daarom heeft deze klus de naam :“Project Zelfbouw” gekregen.

Op het front van de kast drie knoppen: links golfbereik omschakelaar, midden afstemming, rechts volume en netschakelaar. Een luidspreker dient uitwendig aangesloten te worden.

Het hele geval uitgebouwd, zorgvuldig onderzocht en in kaart gebracht (iedere nieuwe radio is een “plaats delict”). Dit nadat het geheel uit voorzorg in “houtworm quarantaine” was geweest.

Het schema.

De lampen ontbraken, maar de gebruikte typen stonden naast de lampvoeten genoteerd: MS4B, E409, MS4B, E428, C443 en 506. 

De schakeling is als volgt opgebouwd: Het toestel is een superheterodyne bestaande uit een mengtrap, een m.f. trap, een detector/versterkerschakeling en een l.f. eindtrap. De voeding is geschikt voor wisselspanning 220 Volt. 

De ingangskring bestaat uit een afstembaar bandfilter. De mengtrap is een MS4B, met een aparte oscillator met een E 409. De inkoppeling van het oscillatorsignaal gebeurt via de voor beide lampen gemeenschappelijke kathodeweerstand.

Er is één middenfrequent trap, afgestemd op 110 kHz, met een MS4B. Deze wordt gevolgd door een detectorschakeling met een E 448, welke met een l.f. trafo is gekoppeld met de eindlamp van het type C 443. Toegepast is zgn. anodedetectie.  De voeding bestaat uit een dubbelfasige gelijkrichter met een lamp type 506.  De toe te passen luidspreker is van het electro-dynamische type. De bekrachtigingsspoel hiervan is in de meeste toestellen opgenomen in de + leiding van de hoogspanning, hier is deze geschakeld tussen de 0 (middenaftakking) van de hoogspanningswikkeling en aarde (het chassis). Het chassis is dus positief t.o.v. de 0 van de voeding..

Daar het stuurrooster van de eindbuis d.m.v een spanningsdeler is verbonden met het chassis en de 0 van de voeding en de kathode van de eindlamp aan aarde (chassis) ligt wordt een negatieve voorspanning van het stuurrooster verkregen. 

Het is een wat ongebruikelijke constructie die b.v. Philips ook toepaste in zijn “Super Inductie “wisselstroom ontvangers zoals het type 830 Zie hiernaast:  Schema Philips 830 

Alle lampen behalve de C 443 zijn indirect verhit. De C 443 is direct verhit, de gloeidraad is dus tevens de kathode. Bij wisselstroom voeding van de gloeidraden geeft deze constructie brom. Bij eindtrap penthoden zoals de C 443 gingen de ontwerpers er van uit dat de signaalniveaus zodanig hoog zijn dat dit geen probleem geeft. Door de gloeidraad voeding symmetrisch uit te voeren (4 volt = 2 x 2 Volt met middenaftakking) wordt het bromniveau verder verlaagd. Het feit dat bij dit soort schakelingen de kathode aan aarde ligt betekent dat negatieve voorspanning voor het stuurrooster niet d.m.v. een kathodeweerstand verzorgd kan worden.

Het schema dat ik heb opgetekend is in vier bladen gesplitst: oscillator/mengtap, m.f. + detectie, schakeling eindlamp en voeding.  Dit vind je hiernaast:  Schema's Project Zelfbouw

De uitvoering van het toestel

Bijna alle condensatoren zijn blokcondensatoren: elektrolytische condensatoren ontbreken. Heel veel verbindingen zijn uitgevoerd met schroeven en klemmen, weinig soldeerwerk. Hier en daar is de montage wat slordig uitgevoerd en dient verbeterd te worden

Voor alle afgestemde kringen is materiaal van het merk “Colvern” gebruikt. De drievoudige afstemcondensator is zeer degelijk en van het merk “Marconiphone”.

De m.f. bandfilters zijn van het type “Colverdyne”. Zeer fraai uitgevoerd met de mogelijkheid de afstand tussen de spoelen van het bandfilter te variëren en daarmee de doorlaatkromme naar wens in de stellen. De kringcondensatoren bevinden zich aan de voet van de spoel en zijn d.m.v. een soort hendeltje te regelen.  Zo kan de m.f. versterker optimaal worden afgeregeld zonder b.v. het chassis om te moeten draaien.

Colvern maakte een groot aantal verschillende spoelen en allemaal van hoge kwaliteit.  De gehele “Colvern Catalog” kun je vinden onder deze link: Colvern Catalog  (De bron is vermeld onderin de titelpagina: www bestond nog niet in de jaren dertig )     

In dit toestel zijn voor de h.f. kringen spoelen van het type KBLC gebruikt, voor de oscillator een van het type KGC. Ze zijn alle drie gekoppeld d.m.v. een asje waarmee omschakeling tussen Lange- en Middengolf mogelijk is. Het type KGC is niet zonder meer bruikbaar als oscillatorspoel in een superheterodyne.