Het komt vrij vaak voor dat ik wanneer een transformator of smoorspoel uit een lang niet gebruikte radio of uit de voorraaddoos doormeet een van de spoelen een oneindig hoge weerstand vertoont.

Ik gebruik doorgaans een normale analoge universeelmeter. De trafo of smoorspoel lijkt dan defect.

Wanneer ik dezelfde spoel doormeet met behulp van een isolatiemeter of ouderwetse megger blijkt, soms na een paar keer doormeten, de weerstand ineens een heel stuk gedaald. Kennelijk doet een hoge (gelijk)spanning iets met de spoel. Doormeten met de universeelmeter geeft dan al een waarde die soms overeenstemt met de juiste waarde van de gelijkstroomweerstand van de spoel, maar vaak meer, en bovendien soms wisselend.

Dit is het moment om de spoel aan te sluiten op een regelbare gelijkstroomvoeding van 0 - 250/300 Volt (is niet zo kritisch) liefst een voeding met stroombegrenzing (sommige experimenten gaan wel eens mis). Neem in serie met de te revitaliseren trafowikkeling een weerstand van ongeveer 2500 Ohm op, vermogen pakweg 15 Watt.  Let op, de gelijkstroomweerstand van een trafowikkeling is veel lager dan de wisselstroom impedantie zoals die op de trafo staat aangegeven!

Begin nu met een lage spanning b.v. 30 Volt. Is de aanvangsweerstand hoog, dan zal de stroom laag zijn en langzaam of sneller toenemen totdat een stabiele waarde is bereikt. Duurt dit wat lang of is de stroom heel laag voer dan langzaam de spanning wat op en let goed op wat er gebeurt.

Bij langzaam opgevoerde spanning zal de stroom toenemen Let op dat deze groter kan zijn dan je verwacht. Een wikkeling met een gelijkstroomweerstand van 1000 Ohm trekt bij 200 Volt 200mA stroom!. Je moet een beetje “spelen” met de spanning tot een realistische waarde is bereikt.

Bij smoorspoelen is meestal de nominale stroom aangegeven, bij uitgangstransformatoren moet je kijken voor welke buis hij is bedoeld. Bij een uitgangstrafo voor b.v. een EL 84 is dat rond de 40 mA.

Om het proces te bestendigen laat je de spoel enige tijd - onder toezicht - op de nominale stroomwaarde staan. Hij mag best een beetje warm worden. Dit is ook goed om het vocht uit lang opgeslagen trafo’s te verwijderen.

Het proces berust waarschijnlijk hierop, dat in de gelaste of gesoldeerde spoel aansluitingen een soort kristallisatie heeft plaatsgevonden tussen koper en een ander metaal (tin) wat een hoge overgangsweerstand geeft. Bij een lage meetspanning (universeelmeter) is de weerstand hoog. Door het aanleggen van een hogere spanning smelt de overgang weer normaal vast en om de gerepareerde las te bestendigen laat je hem enige tijd warm blijven.

Daarom voorzichtig doen, de overgang moet versmelten en niet verbranden!

Op deze wijze heb ik al heel wat trafo’s en smoorspoelen “wakker geschud”