Blaupunkt 7W79D
(deze foto's zijn van het gerestaureerde toestel - de knopjes zijn geplaatst)
De 7W79D van Blaupunkt is een super-ontvanger uit de (betere) middenklasse.
De W in het typenummer staat voor “Wechselstrom”, de D voor “Drucktasten” ofwel druktoetsen. Een eenvoudiger versie zonder druktoetsen is de 7W79.
Het laatste cijfer is het modeljaar: 1939. De beide cijfers 7 geven een model aan: hoe hoger deze cijfers hoe “luxer” het model. Een verband met het aantal kringen en het aantal lampen lijkt niet geheel op te gaan want deze radio heeft 7 (afgestemde) kringen (incl. oscillator) en 6 lampen.
Het toestel heeft Lange-, Midden-, en 3 x Korte Golf: KG1 (13,8 - 17 m) KG2 (19 - 27,3m) KG3 (26,5 - 53 m)
Het grote verschil met de 7W79 is de aanwezigheid van een 7-tal met drukknoppen in te stellen voorkeurszenders. Deze functie werkt alleen voor de Lange- en Middengolf. In feite wordt hierbij de gehele handmatige afstemming inclusief de h.f. trap en de variabele afstemcondensator afgeschakeld en vervangen door een eenvoudig open kringetje gekoppeld aan de antenne ingang en een gelijksoortige open kring gekoppeld aan de oscillator. Dit in zevenvoud uitgevoerd op een open schakeleenheid aan de voorzijde van de ontvanger, waarmee niet alleen de gewenste zender kan worden geselecteerd, maar door draaien aan het onderste deel van de knop ook de frequentie kan worden ingesteld.
Voor sterke zenders is deze vereenvoudigde schakeling geen probleem.
De druktoetsen zijn niet universeel in die zin dat niet met elke knop een zender op elke willekeurige plek in de band kan worden gekozen. Door de keuze van een aantal vaste kringcondensatoren en verschillende spoelen heeft ieder kring zijn eigen - instelbare - frequentiebereik.
Van boven naar beneden - de bovenste knop is de netschakelaar - knop 1: 1100-1500 kHz, knop 2: 965 - 1320 kHz, knop 3: 805 - 1100 kHz, knop 4: 705 - 965 kHz, knop 5: 590 - 805 kHz, knop 6: 515 - 705 kHz. Knop 7 is de lange golf: 187 - 243 kHz. Helaas missen er twee “dopjes” met stationsnamen, maar duidelijk is dat dit een exportversie van de 7W79D is. Ik kan me niet voorstellen dat in het Duitsland van 1939 de naam “Droitwich” op een voorkeuzeknop voorkwam... (dat zou waarschijnlijk “Deutschlandsender” zijn geweest).
De buizenbezetting/functies zijn als volgt:
De EF 11 is de hoogfrequent versterker, de ECH 11 is mengtrap, de EBF 11 is de middenfrequent versterker en detector, de EL 11 is de eindbuis. Opmerkelijk is de combinatie laagfrequent voorversterker en afstemindicator: hiervoor wordt een EFM 11 gebruikt. Als gelijkrichter wordt een AZ 11 gebruikt
De geluidskwaliteit is heel behoorlijk. Gevoeligheid en selectiviteit op LG en MG en KG zijn goed, doordat de mengtrap wordt vooraf gegaan door twee afgestemde kringen, gescheiden door een versterkertrap. Spiegelfrequenties zijn op het de hoogste KG bereik niet geheel afwezig maar niet overheersend. De m.f. bandbreedte kan gevarieerd worden: de doorlaatkromme van het eerste m.f. bandfilter kan d.m.v. een kleine koppelcondensator vergroot worden. Ook is voorzien in een uitschakelbaar 9 kHz filter in de toonregeling. De luidspreker is van het electro-dynamische type. Dit deel van de ontvanger lijkt sterk op dat van de 6W69P.
Het is een technisch mooi toestel met een degelijk en goed afgeschermd en goed afregelbaar spoelenblok. Het zwakke punt hiervan blijkt de golfbereikschakelaar zelf te zijn.
Op het chassis van mijn toestel bevindt zich een Philips Licentiesticker met de opdruk B 47464. Op de achterwand moet een sticker met de opdruk B 47464 hebben gezeten maar de achterwand is weg.
De aanwezigheid van deze sticker betekent dat het toestel weliswaar in Duitsland is geproduceerd, maar naar Nederland is geëxporteerd. Sinds 1930 moest elk toestel dat in Nederland werd geproduceerd of geïmporteerd en dat gebruik maakte van een Philips-octrooi aan Philips licentie betalen. Ten teken dat licentie was betaald moesten op het toestel twee licentieplaatjes worden geplakt met de letters A en B, een op het chassis en een op de kast of de achterwand. (met dank aan Gidi Verheijen)
Omdat het toestel dit jaar precies 80 jaar oud is, besloot ik het als derde dit jaar een nieuw leven te geven (de eerste 80-jarige was de Erres KY187, de tweede de Blaupunkt 6W69P)
Het toestel in 2009 in mijn collectie terecht gekomen. Het stond in een kringloopwinkel en ik viel op het uiterlijk. De lak van de kast was sterk verweerd, maar de stationsnamenschaal en het luidsprekerdoek waren heel. Helaas ontbrak de achterwand en waren drie drukknoppen gedeeltelijk incompleet. Ook de knop van de golfbereikschakelaar ontbrak, evenals de eindbuis EL 11.
In tegenstelling tot de 6W69P van hetzelfde bouwjaar zijn hier condensatoren van mindere kwaliteit gebruikt.
Om een studie van dit toestel te vereenvoudigen geef ik hierbij de "documentatie en afregelvoorschrift" en een "los schema" uit een andere bron dat weer net wat anders getekend is.
Reparaties
Reparaties Inwendig juli 2019
- Uitbouwen chassis: In tegenstelling tot de 6W69P is dit een relatief servicevriendelijk toestel. Aan de onderkant van de kast zit een serviceluikje waardoor een aantal reparaties eenvoudig kan worden uitgevoerd. Om dit te kunnen verwijderen moet de voorste bodenlat worden losgeschroefd. Het aanwijzingen voor het uitbouwen van het chassis staan vermeld op de binnenkant van de kast. Zie foto.
- Er hoeven geen draden los te worden gesoldeerd en het geel kan inclusief de luidspreker uit de kast worden gehaald.
- Inwendige uitgestoft, was niet sterk vervuild.
- Primaire stroomcircuit in orde gebracht (zie “Radio Reparatiegids”) . Toestel op 240 Volt gezet. Er zat een zekering in van 4 A traag, deze vervangen door originele waarde (700mA).
- Er ontbraken twee lampen: de AZ 11 en de EL 11. Deze uit voorraad aangevuld.
- De andere lampen (EF 11, ECH 11, EBF 11 en EFM 11) getest op emissie en in orde bevonden, zij het dat de ECH 11 wat zwak is (80%). Later zou blijken dat deze op het hoogste KG bereik niet oscilleert. Een ander exemplaar met 100% emissie werkt probleemloos. Als versterker is de EFM 11 nog 100%, als afstemindicator zeer zwak. Dit zijn geschieden functies in dezelfde lamp!
- Voedingselco niet te regenereren. Deze vervangen door ander (Duits) exemplaar. Oude elco bewaard om t.z.t. opnieuw te vullen.
- Overige electrolytische condensatoren: verdroogd en zonder capaciteit. Deze overbrugd door moderne exemplaren.
- Diverse grotere ontkoppelcondensatoren: lek (trekken enkele trekken 5 tot maar liefst 10 mA lekstroom en verstoren dus de normale voedingsspanningen ter plaatse). Deze vervangen door nieuwe.
- Na alle werkzaamheden proefgedraaid, zonder de m.f. en h.f. lampen. Dit met de 6,3 Volt van de radio zelf en met hoogspanning uit externe regelbare voeding. Het l.f. deel blijkt goed te werken.
- De golfbereikschakelaar heeft om de een of andere reden geen eindstop en ook geen standmarkering (geen klik, klik, klik) en kan dus eindeloos worden rondgedraaid, hetgeen ook is gebeurd. Ik zag niet direct wat er miste, maar wel dat hierdoor een aantal draden is gebroken. De originele stand heb ik afgeleid dankzij de herkenbare opbouwschakelaar in de stand grammofoon, en de lengte van het (losgeraakte) draadje met indicatorballetje onderin de stationsnamenschaal. Dankzij het schema en het gegeven dat de schakelaar rond kon worden gedraaid heb ik de vaste en beweegbare punten op de schakelaar opnieuw verbonden… Een alternatief is de gehele schakelaar sectie voor sectie uit- en weer in te bouwen maar dat is erg veel werk..
- Na enig puzzelwerk en een (uitstekend) restauratieverslag van een Duitse amateur ontdekte ik dat en een “Hebel” ontbrak die de schakelaar “in bedwang” houdt. Wel werd nu duidelijk waar de losse veer onderin het toestel voor had gediend.
- Ik heb m.b.v. een raamhaakje, de veer en een geleidestrookje om de haak op zijn plek te houden een nieuwe standmarkering en eindstopbegrenzer gemaakt die redelijk goed werkt en waarmee het probleem was verholpen. De punt van het haakje dat op de schakelaar valt nauwkeurig in de vorm van het tandwiel vijlen, anders loopt het niet lekker. Ook de lengte van het haakje zo maken dat het aan de ene kant achter het richeltje op het chassis valt en aan de andere kant soepel op het tandwiel past. Om het haakje + veer op zijn plek te krijgen is een geduldwerkje….Neem hier de tijd voor of laat het een ander doen. Zie foto’s.
- Nu de radio “veilig” was te gebruiken het m.f.- en h.f. deel aangepakt.
- De afstemwijzer slipte. Er zit een soort vertraging op, als je die open maakt rollen er kogeltjes uit… Deze weer bij elkaar gezocht, wat vet gemaakt zodat ze op hun plek blijven zitten en weer in elkaar gezet. Probleem (voorlopig?) verholpen.
- De middenfrequent versterker gecontroleerd en deze werkte nog perfect, dus daar hoefde niets aan te gebeuren.
- Het h.f. deel werkte in principe ook, alleen klopte de schaal niet helemaal. Deels kwam dit doordat de overigens goede (in witte was gedrenkte plaatcondensatoren) na 80 jaar iets verlopen zijn, deels ook omdat er aan de kernen gedraaid was. De trimmers zijn van het type “metalen plaatje met mica ertussen” en deze zijn doorgaans en ook in dit geval in orde.
- De h.f. trap werkte moeizaam. Op de anode van de EF 11 stond 50 Volt te weinig. Wie het schema bekijkt ziet een weerstand van 10 kOhm die lijkt te zijn opgenomen in het anodecircuit. Dat is ook zo, maar hij staat parallel aan de kring en niet in serie ermee. De 50 Volt verlies werd veroorzaakt doordat er in het draadje naar het spoelenblok een breuk zat….De kringen zelf hebben bijna geen ohmse weerstand. Na dit te hebben opgelost werkte de h.f. trap naar behoren.
- De druktoetsen. Dit mechaniek was stoffig en is voorzichtig gereinigd. Er zitten verschillende contactpunten in die voorzichtig zijn schoongemaakt. Er zat af en toe een hinderlijke kraakstoring in het geluid bij het bewegen van het mechaniek. Bleek een heel geniepig en onzichtbaar “af-en-toe” aardsluitinkje te zijn van de condensator onder op het mechaniek….
- Het toonregeldeel bevindt zich onder het chassis en hoewel van dezelfde constructie als bij de 6W69P is het bij deze 7W79D schoon.
- Luidspreker: de gescheurde conusrand met witte houtlijm en soepel (dun) papier hersteld.
- Hoewel de EF 11 in orde is heb ik toch geprobeerd hoe een andere lamp zich gedraagt: de EF 13. Dan moet aansluiting 7 met aansluiting 3 worden doorverbonden. Dit omdat bij deze lamp het remrooster als aparte aansluiting is uitgevoerd en niet inwendig doorverbonden zoals bij de EF 11.
Reparaties Uitwendig juli 2019
- De kast viel bijna letterlijk uit elkaar. De loszittende zijkant opnieuw verlijmd met witte houtlijm.
- De kast geheel kaal gemaakt door de oude lak af te schrapen. Die was grotendeels verkleurd, onthecht, of verdwenen. Hoe slechter hoe beter, anders wordt afschrapen moeilijk en kan beter afbijt worden gebruikt.
- De bovenkant en voorkant van de kast zijn gefineerd met bijbehorende tekening, de zijkanten bestaan uit multiplex en hebben(dus) een minder mooie tekening. De bovenkant en de voorkant zijn lak van het “type 2”, de zijkant lijkt zeer sterk op lak van het “type 1”. Zie voor definities hiervan het hoofdstuk “politoeren” in de bibliotheek.
- Daarna het geheel met fijne staalwol en polijstpapier korrel 1000 gepolijst. Dat was nodig om kleurverschillen tussen plekken waar de lak verdwenen was en de rest te verwijderen. Anders gezegd: de bovenlaag van het fineer schoonmaken.
- N.B. Het kan niet vaak genoeg gezegd worden, geen schuurmachine gebruiken op een fineerlaag, tenzij je deze effectief wil verwijderen.
- Poriën blijken goed gevuld en heb ik niet verder bewerkt. Vervolgens de vezels aan de oppervlakte gefixeerd met “Sanding Sealer”. Daarna nog eenmaal fijn na polijsten.
- Daarna met waterbeits op kleur gebracht. Hiervoor heb ik waterbeits “Walnoot licht” nummer 9920 van “Fiori” gebruikt.
- Het fineer liet zich mooi op kleur brengen, de zijkanten werden vlekkerig – ondanks dat “Sanding Sealer”- dit moet voorkomen. Bovendien hebben deze multiplex zijkanten geen mooie tekening. Daarom met vele lagen waterbeits geheel dekkend gebeitst. Hierdoor wordt het uiteindelijke resultaat egaal donkerbruin (wat ook oorspronkelijk zo is geweest).
- Dit is niet geheel in overeenstemming met wat staat beschreven in “Politoeren” maar zoals het daar staat beschreven blijft van de onderliggende houttekening iets zichtbaar (wat mooier is als deze egaal is)
- Daarna het geheel afgewerkt met vele lagen blanke schellak mengsel 240/15 (240 gram schellak/liter + 15 gram Sandarak/liter). Opgebracht met dot (grote vlakken) en penseel (voorkant). Na een aantal lagen nat gepolijst met polijstpapier korrel 1000.
- Na voldoende lagen uit laten harden ( 2 weken) en vervolgens glad gepolijst met korrel 800, 1500 en 2500. Iemand vroeg hoeveel schellak je voor één radio nodig hebt: voor een groot toestel zoals deze Blaupunkt verwachtte ik circa 0,25 liter schellak nodig te hebben voor een voldoend dikke laag, wat aardig uitkwam.
- Als laatste glanzend gemaakt met “Uitklaarpolitoer” (bovenkant) en “Commandant 4” (zijkanten)
- Verteerde rubbers onder de bevestiging van het chassis aan de kast vervangen door andere rubber opvulstukjes, anders past het niet lekker.
Toestand na Restauratie
- Status augustus 2019: Ziet er weer goed uit. Heeft een prachtig vol geluid. Voor een 80-jarige niet gek!
- De gevoeligheid op de MG en LG lijkt soms beter via de eenvoudige druktoetsen dan via de h.f. trap. Dat heeft te maken met de ingangsimpedantie van de eerste h.f. kring.
- De ontbrekende golfbereikschakelaar en de drie incomplete druktoetsen zijn via het “Nederlandse Forum voor oude Radio’s” verkregen, waarvoor dank.
- Nog te vinden dan wel een noodvoorziening maken: de achterwand. Wie kan me aan een achterwand helpen?
- Wie een zeer uitgebreid restauratieverslag van dit een toestel wil lezen, zie het Duitse “Radio Bastler Forum, de volgende link: https://www.radio-bastler.de/forum/showthread.php?tid=7382
Karakteristieken
Merk: | BLAUPUNKT |
Type: | 7W79D |
Serienummer: | 01146 Philips Licentie B 47464 |
Bouwjaar: | 1939 |
Frequentiebereiken: | LG/ MG/ KG1 (13,8 - 17 m) KG2 (19 - 27,3m) KG3 (26,5 - 53 m) |
Middenfrequentie: | 468 kHz |
Buizenbezetting: | EF11/ ECH11/ EBF11/ EFM11/ EL11/ AZ11 |
Schaalverlichting: | 2 x 6,3 Volt 0,3 A |
Bediening: | Voorzijde: v.l.n.r. Volume, Toonregeling - Bandbreedteregeling, Afstemming. Midden voor: Netschakelaar, 7 druktoetsen voor voorkeurszenders, omschakelaar hand/ druktoetsbediening Rechts: Golfbereikschakelaar. |
Voedingsspanning: | 110/125/220/240 V wisselspanning 64 Watt |
Antenne: | extern |
Externe Aansluitingen: | Antenne, Tonabnehmer, Externe L.S. (hoogohmig - Let op: hoge spanning!) |
Maten (H x B x D): | 41 x 54 x 29 cm |
Gewicht: | 17, 6 kg |
Kast: | Hout, zijkanten donker gelakt, boven- en voorzijde middelbruin gelakt. |
Bijzonderheden: | Luxe super met h.f. voortrap, gespreide kortegolfbanden en drukknoppen voor zenderkeuze op MG en LG (dan zonder voorversterking!) Luidspreker: Electro-dynamisch |
Typenummers componenten: | zie documentatie |
Collectienummer: status: | 138 In de collectie |