“Radio London” ook bekend als “Big L” was ongetwijfeld een der bekendste en toonaangevende zeezenders uit de jaren zestig. Het station was in de lucht van 23 december 1964 tot en met 14 augustus 1967.

Wat was het geheim van Radio London? Dat had verschillende oorzaken en om er een paar te noemen: de goede organisatie, een goed team d.j.’s (er waren relatief weinig wisselingen), het voor die tijd nieuwe en frisse “format”, samen te vatten als “American style voor een Brits publiek”.

Het idee voor Radio London was van een Amerikaanse autohandelaar, Don Pierson. Hij las een artikel over Radio Atlanta en Radio Caroline, die kort daarvoor van start waren gegaan vanaf een schip in de Thamesmonding en het Zuid-oosten van het UK bestreken.

Hij vond het verbazingwekkend dat een zo groot aantal potentiële luisteraars door maar twee commerciële zenders bediend werden. Hij vloog naar Engeland, verzamelde informatie, huurde een vliegtuigje, vloog over de beide schepen en besloot het beter en groter aan te pakken.

Terug in de States benaderde hij twee collega-autohandelaren (Tom Danaher, Mal Mc Ilwan) en een oliebaron (Jack Mc Glothlin) als partners voor het project. Iedere partner zou verantwoordelijk zijn voor een kwart van de totale investering. Kort voordat Radio London in de lucht kwam trok Don Pierson zich terug uit het project wegens verschillen van inzicht tussen hem en de andere investeerders. (Hij was later betrokken bij Swinging Radio England/ Britain radio) Het gehele project werd begroot op 1,5 miljoen Dollar.

Als zendschip werd een voormalige mijnenveger aangekocht, de ex “USS Density”.

Dit schip is gebouwd in 1944 en heeft tot 1947 in de “Pacific fleet” van de VS gediend. Het heeft ook daadwerkelijk aan gevechtsacties deelgenomen. Is in 1947 opgelegd en in 1955 verkocht. Heeft tussen 1955  en 1964 als Griekse vrachtvaarder dienst gedaan en werd in dat laatste jaar wegens wanbetaling aan de ketting gelegd (en daarna voor een ongetwijfeld bescheiden bedrag aan het Radio London consortium verkocht) Kengetallen: lengte 56 meter, grootste breedte 10 meter, diepgang 3 meter. Aandrijving: twee “Alco” dieselmotoren, 1700 pk. Snelheid 15 knopen, circa 30 km/uur (“het snelste zendschip ter wereld”)

Om de zaken ook commercieel goed op de rails te krijgen werd in Londen een verkooporganisatie – “Radlon Sales Ltd” – opgezet onder de leiding van Philip Birch, een man die zijn sporen in de zakenwereld al verdiend had. 

Ondertussen werd de ex-Density – inmiddels omgedoopt tot “MV Galaxy” – in Miami gereed gemaakt als zendschip. Er werd op het achterschip (veel zeezender antennes stonden op het voorschip) een 52 meter hoge mast geplaatst (hier lag het zwaartepunt van het schip – er werd geen ballast toegepast). Ook werd op het achterdek een ruimte gebouwd waar de 50 kWatt RCA BTH 50 “Ampliphase” zender werd ondergebracht. Ook stond hier een 10 kWatt reserve zender (RCA BTH 10J).

Na de Atlantische Oceaan overgestoken te zijn arriveerde het schip op 19 november voor de Engelse kust en koos als ankerplaats een plek iets boven de eigenlijke  Thamesmonding ter hoogte van Frinton on Sea, in de buurt van Radio Caroline.

Probleem was nog een plek te vinden in de toen overvolle MG band, zonder zelf veel storing te ondervinden van andere zenders, maar ook om zelf geen storingen te veroorzaken. “Radio London” werd aangekondigd als “266 meters” wat goed klonk, maar de (dichtst bijbehorende) uitzendfrequentie werd pas na enige experimenten gekozen. 266 meter is 1124 kHz, maar die was in gebruik bij een aantal Belgische zenders. Er werden verschillende alternatieven tussen 1133 en 1155 kHz overwogen, maar die vielen af: op 1151 kHz zat een sterke Engelse zender en daar ga niet 9 kHz naast zitten. 1133 en 1142 kHz zijn bezet door resp. Joegoslavische en Duitse zenders. Uiteindelijk werd een frequentie gekozen precies tussen 1133 en 1142 in: 1137 kHz. Dat gaf in Nederland afhankelijk van de plaats dat typische 5 kHz interferentietoontje. Zie de bijgaande afbeelding met het golflengtegebruik in 1966. 

Op 17 december 1964 vond de eerste testuitzending plaats en op 23 december om 06.00 uur begonnen de officiële uitzendingen. (Pete Brady – Cliff Richard “I could easily fall in love with you”). De uitzendtijden waren van 06.00 uur ’s ochtends tot 09.00 uur ’s avonds, later tussen 05.00 uur en 02.00 uur 

Aanvankelijk werd met 17 kWatt, later met 50 kWatt uitgezonden: nadat Caroline in 1966 met 50 kWatt in de lucht kwam, claimde London over 75 kWatt te beschikken….Baas boven baas..

“Big L” werd vrijwel direct een succes: programmaleider Ben Toney had een team van goede “radiostemmen” ingehuurd met namen als Paul Kaye, Kenny Everett, Dave Dennis, Pete Brady, e.a. Ze gaven het gewenste “format” (top 40 – (“Fab 40”) , jingles, melodietjes, “news breaks”) al snel vorm. Dat succes was zodanig dat zelfs een onderbreking ten behoeve van een religieus programma “The World Tomorrow” de luisteraars niet wegjoeg naar concurrende stations – die er inmiddels ruim voldoende waren.

De programma’s werden live vanaf het schip uitgezonden, vanuit een naar het schijnt aanvankelijk vrij beperkte studio.  

Over het juiste aantal geregelde luisteraars lopen de cijfers uiteen, maar het moeten er minimaal enkele miljoenen geweest zijn. In het laatste uur van Radio London bedankte Philip Birch o.a. de “12 million listeners in the United Kingdom and 4 million in Holland, Belgium and France”.

Dat Big L succesvol was bleek wel uit het feit dat de jaarwinst in 1966 ruim 1 miljoen pond bedroeg.

De belangenorganisaties voor artiesten en uitvoerenden klaagden over diefstal en niet betaalde rechten en BigL – dat het spel netjes wilde spelen en dik winstgevend was – kwam met betrokkenen tot een overeenkomst. Het vermoeden bestaat dat BigL een van de weinigen was.

Radio London verdiende uiteraard ook aan het promoten (“pluggen”) van artiesten en platen. De band met de Beatles was kennelijk erg sterk, en op 12 mei 1967 had Radio London de wereldpremière met het spraakmakende album “Sgt Pepper’s Lonely Hearts Club Band” 

In de geschiedenis van Radio London ontbreken spannende verhalen over strandingen, bijna-schipbreuken en afgebroken antennes. 

Op 11 januari 1966 sloeg het schip in een zware storm van zijn ankers en voer met hulp van een sleepboot zonder veel problemen terug naar zijn oorspronkelijke ligplaats. Er was in 1965 een probleem met de antenne en later met de zender maar die die hadden nauwelijks invloed op de continuïteit van de uitzendingen.

In april 1965 stortte een Amerikaans jachtvliegtuig vlakbij de “Galaxy” in zee en de piloot werd gered door de bemanning. Dat was natuurlijk “live news” en de gebeurtenis kreeg mede daardoor nationale aandacht en extra publiciteit voor Radio London.

Het succes van Radio London was zo groot dat het management plannen maakte voor een zuster station voor Noord-Engeland, “Radio Manchester”. Dit project werd afgeblazen toen het beoogde zendschip de “Cheetah 2” niet bruikbaar bleek. Een ander project, een “easy listening” station onder de naam “UKGM” (UK Good Music) had meer en onverwachte gevolgen: de plannen om “Radio City”, dat uitzond vanaf het fort “Shivering Sands” over te nemen, leidde tot ruzie en de moord op Reg Calvert door Oliver Smedly, twee bij Radio City betrokkenen. Het project werd afgeblazen. 

De “omsingeling” van het UK door steeds meer zeezenders en nieuwe plannen hiervoor, was de Britse overheid al langer een doorn in het oog. Deze moord (en ander “gedoe” rondom de forten) was uiteindelijk de katalysator voor het indienen en aannemen van anti-zeezender wetgeving, de MOA “(Marine Broadcasting Offences Act” – vrij vertaald). Het ontwerp werd gepubliceerd in juli 1966 en de wet werd uiteindelijk op 14 augustus 1967 om middernacht van kracht . In de aanloop naar deze datum werden door Radio London – en andere zeezenders – allerlei activiteiten op touw gezet om te voorkomen dat ze zouden moeten sluiten. Radio London verklaarde in 1966 nog genoeg mogelijkheden te zien om de wet te omzeilen, (internationale adverteerders, kantoor in Nederland, etc) maar uiteindelijk waren de heren zo verstandig om de winsten van de afgelopen jaren niet in de waagschaal te stellen en te stoppen.

De wet zou om middernacht ingaan maar Radio London besloot al ’s middags te stoppen. Tussen twee en drie werd “The Final hour of Radio London” uitgezonden. Een dramatisch afscheid met de laatste woorden van Philip Birch die iedereen bedankte die het station had gemaakt tot wat het was. En toen werd het stil op 266 meter…..

Hoe liep het verder met de “Galaxy” af?  Ze kreeg uiteindelijk een roemloos einde.

Eind augustus lichtte het schip haar ankers en vertrok naar Hamburg in Duitsland.

Er waren geruchten en plannen om het schip opnieuw als zeezender te gaan gebruiken, maar dat ging allemaal vrij langzaam. Er waren plannen voor een zender die “Radio Gloria” zou gaan heten en voor “Radio Nordsee”, een project van twee Zwitsers, Meister en Bollier.

De conditie van de Galaxy werd zo slecht bevonden dat veel investeringen nodig waren om haar zeewaardig te houden/krijgen. Het  was inmiddels 1969 geworden toen de beide Zwitsers er van af zagen en hun eigen weg gingen, waarover elders verhaald wordt.

De “Galaxy” bleef in Hamburg zonder dat er schot in de zaak kwam en werd in 1970 voor de sloop verkocht en naar Kiel gesleept. Daar lag ze jarenlang eenzaam en verlaten totdat ze in 1979 ter plekke gedeeltelijk zonk. Daar lag ze tot 1986 toen ze, uit angst voor vervuiling door olielekkages, werd gelicht en gesloopt……

Het station had een heel apart herkenningsmelodietje: Radio London tune 

Een van die aanstekelijke jingles: blijft heel erg hangen als je hem een paar keer hoort  “Get happy with wonderful Radio London”    en deze: “Wonderful Radio London”   Zelfs de commercials verpakt in melodietjes zoals deze voor batterijen  “Everready batteries

Meer horen van de sfeer van Radio London? Hierbij een deel van de laatste Fab 40 van 6 augustus 1967 gepresenteerd door Tommy Vance: zondag 6 augustus 1967 1430u-1500u R London 266m-1137 kHz Deel van Final Fab-40 Tommy-Vance

De gehele geschiedenis van Radio London nog eens uitgebreid doorlezen: The Wonderful Radio London Story  Een kopie van het boekje dat bij een CD zat, samengesteld/geschreven door Chris Elliot