DE MARCONI COMPANY

Marconi’s “Wireless Telegraph and Signal Company” werd op 20 juli 1897 opgericht nadat in maart van dat jaar een Brits patent voor draadloze telegrafie was verleend. De firma opende in Chelmsford een productiebedrijf voor radio-apparatuur waar in de jaren daarna tal van baanbrekende producten en activiteiten werden ontwikkeld. Na meer dan een eeuw van ontwikkelingen en overnames bestaat het bedrijf nog steeds, maar onder een andere naam.

DE MARCONI “MERCURY”

Ook bekend onder “Type 1017” en “RS601”

De “Mercury” en aanverwante producten werden geproduceerd vanaf begin jaren vijftig door “Marconi’s Wireless Telegraph Company Ltd”, na 1963 de “Marconi Company Ltd”.

De “Mercury” en de “zusterontvanger” de “Electra” werden geproduceerd tussen 1953 en 1965. Beide ontvangers maakten het mogelijk het gehele – martitieme – spectrum tussen 15 kHz en 25 MHz te ontvangen. Beide toestellen leken sterk op elkaar en werden vaak samen gebruikt; ze waren ontworpen om op elkaar te worden gezet maar werden in de praktijk vaak naast elkaar gezet. Het zijn beiden z.g.n. “General Purpose Marine Receivers”

Ik weet niet hoeveel er van elk zijn geproduceerd maar het was een behoorlijk populair toestel dat je in veel foto’s van radiohutten terugziet. De “Mercury” kom je nog wel eens tegen op markten e.d., maar gek genoeg is de “Electra” nogal zeldzaam.

Kenmerkend voor de “Mercury”, de “Electra” en ook de ‘Atalanta” is de fraaie afstemknop die bij mijn “Atatlanta” zwart is, maar bij de “Mercury” van glanzend messing…

Ik heb een globaal installatieschema van een complete installatie waarbij behalve de “Mercury” en de “Electra” ook een “Oceanspan” Transmitter wordt gebruikt. Dat vind ik een schitterende naam voor een zender en ik hoop er nog documentatie over te vinden en te publiceren.

TECHNISCHE SPECIFICATIES
Dit is een globaal Overzicht: zie de documentatie voor exacte specificaties.

• Modes: AM/CW/MCW (A3/A1/A2)
• Selectiviteit: 8 kHz, 3kHz, 1 kHz, (binnen 6dB) + 150 Hz (audio CW filter)
• Frequentiebereiken: Bereik 1: 15 – 40 kHz, bereik 2: 100 – 250 kHz, bereik 3: 250 – 600 kHz, bereik 4: 650 – 1600 kHz, bereik 5: 1600 – 4000 kHz .
• Middenfrequenties: Bereik 1, 2 en 3: 85 kHz, (enkelsuper) bereik 4 en 5: 4,5 Mhz en 85 kHz (dubbelsuper).
• Audio Output: 30 mWatt op speaker, 10 mW op koptelefoon
• Voedingsspanning: 230 V 130 mA, 24 Volt 1A
• Opzet: 2 trappen h.f., 1e mengtrap, resp 2e mengtrap, 2 trappen m.f., detector, noise limiter, BFO, audio eindtrap. Variabele bandbreedte regeling in de m.f. versterker.
• Gevoeligheid: tussen 1 en 5 microVolt bij 10 dB signaal ruis verhouding.
• Gewicht: 55 lbs. (pond) = 25 kg
• Afmetingen: Globaal in cm: h x b x d: 25 x 45 x 45 cm
• Buizenbezetting: 1st RF Amplifier V1: KTW61,  2nd RF Amplifier V2: KTW61 (6K7),   1st mixer V3: X61M  (6K8),  2nd mixer V4:  X61M,  1st m.f. Amplifier V5: KTW61,  2nd m.f. Amplifier V6: KTW61,  Detector V7: D63M  (VR54), BFO V8:  X61M, Noise limiter V9: D63M (6AL5) , 1st LF Amplifier V10: DH63,   LF output amplifier V11: L63, Voltage Stabilisator V12: VR150/30. Tussen haakjes een aantal vervangende typen.

Ik weet niet meer van wie en waar ik mijn exemplaar heb overgenomen. Wel kon ik terugvinden dat ik in 1992 van “Radio Holland” een kopie van de originele documentatie van de “Mercury” en de “Electra” – in één boek – heb mogen ontvangen, nadat ik hierom beleefd had verzocht.Bij mijn exemplaar ontbreekt de externe connector PS2 op de zijkant van de ontvanger. Op deze plek zit een gat. Hier is de kabel naar binnen gebracht met de connector PS3 waarvan het andere deel zich op het chassis bevindt. Bij de ontvanger hoort een Supply Unit type 889A of 966A. Die heb ik niet, wel een zelfgebouwde voeding die 260 V 130 mA levert voor de hoogspanning en 26 Volt gelijkstroom bij 1 A voor de gloeidraden. Ik heb gekozen voor gelijkstroom voor de gloeidraden omdat dit op het laagste frequentiebereik aanzienlijk minder brom geeft. Aan de voeding worden weinig eisen gesteld, een normale “omroepontvangervoeding” voldoet.Ergens in het verleden is een aantal condensatoren vervangen. Jarenlang heeft de ontvanger probleemloos gefunctioneerd.Tussen 2011 en 2016 zijn verschillende reparaties geweest:

• V7, de D63M was defect en is vervangen door een VR54. Deze trekt 200 mA gloeistroom i.p.v 300 mA en is daarom is de gloeidraad overbrugd met een weerstand van 56 Ohm om alle buizen in deze “string” te voeden met 6,3 Volt.
• V6 werd zwak: de M.F. versterker loopt vast en “plopt”. Deze buis is vervangen door een 6K7G waarna het probleem is verholpen.
• Na verloop van tijd enige tijd werd bereik 2 zwak en treedt ruis op. Breidt zich geleidelijk uit naar andere bereiken 1 en 3. Blijkt te worden veroorzaakt door V3 (X61M), de eerste mengtrap. Deze buis vervangen door een 6K8 heeft dit opgelost, alleen was een beetje bijregelen van de oscillatorcircuits op alle bereiken maar vooral op bereik 2 noodzakelijk, dit dus gedaan.
• De laatste reparatie in maart 2020 bestond uit het vervangen van een defecte weerstand (R116) in het gestabiliseerde deel van het hoogspanningscircuit. Bij het foutzoeken is de meetstrip aan de zijkant van het chassis erg handig: je ziet direct welke spanningen “weg” zijn.

Alles bij elkaar erg weinig problemen voor een toestel van meer dan een halve eeuw oud…

Bijzonder aan mijn exemplaar is de lijst met scheepsnamen en roepletters aan de voorkant, waar ik dan ook erg zuinig op ben. Informatie van een oud-radiotelegrafist leerde dat mijn ontvanger op een Shell tanker heeft gestaan en dat de namen van de schepen allemaal Shell tankers zijn geweest. De schepen met roepletters PC t/m PI voeren onder Nederlandse vlag, die met PJ onder de vlag van de Nederlandse Antillen en die met 5L en 5M Onder Liberiaanse vlag. Allen gebouwd in de jaren 50 en zestig van de vorige eeuw.

 

DE MARCONI MERCURY IN DE HUIDIGE PRAKTIJK

De ontvanger is ontworpen voor de toen gebruikelijke modes AM en CW. Enkelzijband (SSB) was in die tijd nog nauwelijks aan de orde. Dat wil niet zeggen dat SSB ontvangst niet mogelijk is.

Ik vind het een erg prettige ontvanger om mee te luisteren. De stand bandbreedte 3 kHz “intermediate” is heel geschikt om AM te ontvangen. Om een voorbeeld te noemen: het SRS net op 3705 kHz is op de Mercury beter te volgen dan met de Skanti TRP6000. Dat SRS net heeft nog al eens last van sterke signalen op naburige frequenties en dan is de selectiviteit van de Skanti in de stand AM – ondanks op zich goede filters – net te weinig. Soms biedt de stand “narrow” nog uitkomst.

Het ingebouwde luidsprekertje geeft een bescheiden om niet te zeggen geknepen geluid. Een externe luidspreker, liefst in een wat ruimer boxje, komt de geluidskwaliteit sterk ten goede. (hiervoor is een van de koptelefoonaansluitingen zodanig gemodificeerd dat het geluid vanaf het speakertje wordt afgenomen)

Voor CW is het een ronduit prettige ontvanger met een goede selectiviteit en een “soepel” geluid (ook omdat de l.f. versterker vervormingsarm staat ingesteld).

SSB ontvangst is goed mogelijk, de ontvanger is stabiel genoeg. Alleen heeft mijn ontvanger een “voorkeur” voor de ontvangst van de hoge zijband (USB), wat logisch is voor ontvangst van maritieme en commerciële (Shannon Volmet – 3412 kHz) stations in de visserijband. Wat daar nog aan activiteit van over is, is op deze ontvanger goed te volgen.

Radio amateurs (80 meter) gebruiken echter de lage zijband (LSB) en dat werkt minder goed.

Nu is daar iets aan te doen: normaal gesproken moet de frequentie van de tweede oscillator precies op 85 kHz staan afgestemd – het midden van de m.f. doorlaat. Bij mijn ontvanger staat die iets daarnaast – zodanig dat de USB wordt bevoordeeld t.o.v. de LSB. Door de trimmer C124 iets te verdraaien kan de oscillatorfrequentie zo worden veranderd dat deze iets naast de andere kant van de m.f. doorlaat staat en zo de LSB bevoordeelt. De trimmer is makkelijk bereikbaar aan de bovenkant van de kring en kan worden bereikt door de ontvanger een klein stukje naar voren uit de kast te schuiven… Aan de binnenkant van het deksel dat over de h.f. kringen is aangebracht bevindt zich een trimsleutel.

Op het gehoor is dat goed te doen. Op deze wijze kun je de SSB ontvangst optimaliseren voor de gewenste toepassing: amateurs of maritiem. Verder nergens aan draaien!!. Het is geen echte ingreep en eenvoudig weer te corrigeren, maar op deze wijze kun je de “Mercury” een beetje “maatwerk” laten leveren.

Documenten:

Brochure “Mercury”en “Electra”

Ik heb de documentatie in huis maar om de hele map uit elkaar te halen en in te scannen is veel werk.
Daarom heb ik de documentatie van internet gehaald en wel van “The Internet Archive”  www.archive.org.
Deze Kopie is ook beter dan de mijne. Ik vind het wel correct om de bron hier te melden.

Instruction  Manual for “Marconi Mercury” and “Marconi Electra”